Czy liście pomidora są trujące? Tomatyna

Tomatyna, czyli fitozwiązek należący do alkaloidów, występuje w zielonych pomidorach czy liściach. Wytwarzana jest przez roślinę jako obrona przed bakteriami, grzybami, wirusami i owadami. Uważana była za toksyczną przez jej podobieństwo do solaniny, alkaloidu występującego w zielonych ziemniakach. Wiele razy słyszałam, że zielone pomidory czy liście są szkodliwe. Co mówią nam o tym badania naukowe?

Toksyczne działanie liści pomidora

W badaniu nawykowym z 2020 roku oceniono toksyczność ostrą i podostrą po podaniu doustnym ekstraktu metanolowego z liści pomidora. Badanie te było prowadzone na szczurach, którym w zależności od grupy podawano 250, 500, 1000 mg/kg mc przez 28 dni oraz pojedynczo 5000 mg/kg mc, a grupa kontrolna otrzymywała wodę destylowaną.  Okazało się, że pojedyncza dawka ekstraktu pomidorowego nie powodowała toksyczności do dawki 5000 mg/kg masy ciała. Przy długotrwałym leczeniu najwyższą dawką (1000 mg/kg) odnotowano wzrost poziomu mocznika i całkowitego białka surowicy w stosunku do kontroli. Obserwacja mikroskopowa nie wykazała znaczących zmian patologicznych we wszystkich narządach w grupach leczonych w porównaniu z grupami kontrolnymi szczurów płci żeńskiej i męskiej. 

Wyniki te pokazują, że pojedyncza dawka ekstraktu z liści pomidora jest stosunkowo nietoksyczna w dawce 5000 mg/kg, a niższe dawki (250 i 500 mg/kg) nie wpływają niekorzystnie na nasz organizm. Dodatkowo, u samic poziomy cholesterolu HDL wzrosły przy dawkach 250 i 500 mg/kg. Tomatyna wpływa negatywnie na nasz organizm dopiero po spożyciu około pół kilograma liści. Zatem spożycie kilku liści pomidora raz na jakiś czas nam nie zaszkodzi, ale należy spożywać je z umiarem!

Należy jednak pamiętać, że tomatyna w wysokich dawkach wykazuje działanie szkodliwe, które polega na rozrywaniu błon komórkowych oraz hamowaniu aktywności acetylocholinesterazy i butyrylocholinesterazy, podobnie jak inne glikoalkaloidy, takie jak α – solanina i α – chakonina.

Właściwości tomatyny

Co więcej, badania naukowe podkreślają, że konsumenci mogą odnieść korzyści, jedząc nie tylko czerwone pomidory o wysokiej zawartości likopenu, ale także zielone pomidory czy liście zawierające tomatynę.

Porównano właściwości przeciwnowotworowe ekstraktów z pomidorów zielonych vs czerownych. Ekstrakty z zielonych pomidorów o wysokiej zawartości tomatyny silnie hamowały ludzkie linie komórkowe raka: piersi (MCF-7), okrężnicy (HT-29), żołądka (AGS) i wątrobiaka (wątroby) (HepG2). Wystąpiło niewielkie hamowanie komórek przez trzy ekstrakty z czerwonych pomidorów.

Tomatyna wykazuje również działanie przeciwzapalne, a także silne działanie przeciwgrzybiczne. Jest silnym środkiem wiążącym cholesterol, czyli obniża jego stężenie we krwi.

Działanie tomatyny przeciwko patogenom roślinnym i ludzkim

Glikoalkaloid pomidorowy tomatyna hamuje również wzrost Trichomonas (pasożytnicze pierwotniaki), które powodują choroby u ludzi i zwierząt hodowlanych i udomowionych. Wszystkie naturalne proszki pochodzące z różnych części roślin pomidora były skuteczne w hamowaniu ich wzrostu. Jednak, próbki testowe z liści, łodyg i niedojrzałych „zielonych” skórek pomidorów i owoców, zawierających tomatynę, były bardziej skuteczne niż próbki przygotowane z żółtych i czerwonych skórek pomidorów bez tomatyny.

Ponadto Manekeng i in. wykazali, że ekstrakt z liści pomidora hamuje wzrost bakterii Gram-dodatnich Staphylococcus.

Bibliografia:

1. Gaëlle S. Nguenang, Arsène SM Ntyam, Victor Kuete , „ Profile toksyczności ostrej i podostrej ekstraktu metanolowego z liści Lycopersicon esculentum L. (pomidora), roślina botaniczna o obiecującym potencjale przeciwnowotworowym in vitro ”, medycyna komplementarna i alternatywna oparta na dowodach , tom. 2020 , artykuł nr 8935897 , 10 stron , 2020 . https://doi.org/10.1155/2020/8935897
2. Friedman M, Levin CE, Lee SU, Kim HJ, Lee IS, Byun JO, Kozukue N. Tomatine-containing green tomato extracts inhibit growth of human breast, colon, liver, and stomach cancer cells. J Agric Food Chem. 2009 Jul 8;57(13):5727-33. doi: 10.1021/jf900364j. PMID: 19514731.
3. Tam, CC, Nguyen, K., Nguyen, D. i in. Właściwości przeciwdrobnoustrojowe liści, łodyg i owoców pomidora oraz ich związek ze składem chemicznym. BMC uzupełnia Med Ther 21, 229 (2021). https://doi.org/10.1186/s12906-021-03391-2
4. Christian Bailly, The steroidal alkaloids α-tomatine and tomatidine: Panorama of their mode of action and pharmacological properties, Steroids, Volume 176, 2021, 108933, ISSN 0039-128X, https://doi.org/10.1016/j.steroids.2021.108933.